Met deze slogan vestigde een mbo-instelling afgelopen jaar de aandacht op hun studiekeuzevoorlichting. De onderliggende suggestie is dat de appel van de beroepskeuze wellicht niet ver van de boom valt, maar dat het net zo goed mogelijk is om een andere keuze te maken dan je ouders. Juist die keuzevrijheid onderscheidt het nu van het verleden. Ooit was het vanzelfsprekend om bij de keuze van je broodwinning in de voetsporen van je ouders te treden; vandaag de dag kan je ook een heel andere richting inslaan. Maar zijn we wel zo vrij in onze keuzes als we denken? Er wordt wel gezegd: de eerste loopbaankeuze maak je voor of juist tegen je (familie)systeem. De tweede keuze maak je voor jezelf. In hoeverre heeft jouw systeem invloed gehad op je loopbaankeuzes?
De gezinscontext wordt in verschillende onderzoeken als zeer bepalend voor de loopbaanontwikkeling gezien (zie paragraaf 1.5/1.6 van dit rapport). De invloed van dit systeem blijkt heel duidelijk uit een onderzoek van het CBS naar intergenerationele overdracht van onderwijsrichting. Kinderen (met name jongens) blijken geregeld het beroep van hun ouders te kiezen. Je kent zelf waarschijnlijk wel verhalen van families waarin al generaties lang hetzelfde beroep voorkomt. Overigens komt het omgekeerde ook voor: soms maken kinderen een anti-keuze omdat ze juist niet het pad van hun ouders willen inslaan.
Er zijn allerlei variabelen die de sterke invloed van familie op beroepskeuzes verklaren. Ik noem de sociaaleconomische status, het opleidingsniveau van de ouders, de band tussen ouders en kind etc. Vaak worden loopbaankeuzes niet eens bewust aangestuurd door de familie. Je maakt een beeld van de werkende wereld aan de hand van de beroepen van de mensen waarmee je opgroeit en wordt beïnvloed door de impliciete en expliciete boodschappen die vanuit de familie zijn meegegeven. Je ouders zeggen misschien dat je moet doen waar je gelukkig van wordt, maar ondertussen zijn families erg goed in het afgeven van subtiele signalen die iets anders uitdrukken. De boodschap is dan dat bepaalde banen beneden ‘ons’ niveau zijn, of ze gaan over wat een ‘echte vrouw’ of een ‘echte man’ zou moeten doen. Kinderen voelen feilloos aan dat hun ouders voorkeur hebben voor een bepaalde route. Ze schikken zich naar de wensen van hun ouders of zetten zich daartegen af.
Soms kan dit in een latere fase van je loopbaan gaan wringen. Je komt erachter dat de keuze voor of tegen je familiesysteem in dit stadium van je leven niet meer helemaal passend is. Je zult nooit volledig loskomen van je systeem, ook al ben je al lang en breed volwassen. Maar je kunt wel een pas op de plaats maken en bewust nadenken over waar je je keuze voor een volgende loopbaanstap op wilt baseren. Wil jij beweging brengen in je loopbaan en kun je daar tips voor gebruiken? Volg de gratis online colleges over Zoeken naar nieuwe wegen in je loopbaan van #Windesheimdeelt.
Comments